Wina punktowane, czyli jak są oceniane?

Co właściwie oznaczają tajemnicze punkty, kto i za co je przyznaje? Poniżej zestawienie trzech najpopularniejszych sposobów oceniania win na świecie.

Rating win, czyli ocena nadawana przez ekspertów

Rating win to ocena przyznawana przez jednego lub wielu degustatorów, którzy oceniają walory tego trunku, po czym przyznają mu odpowiednią ilość punktów. Podsumowując, jest to całkowita ocena danego wina wystawiona przez eksperta. System oceniania bazuje na dwóch elementach. Podczas degustacji wina analizuje poniższe aspekty:

• aromaty wina
• smak wina
• relacja jakości do ceny

Skala Ocen Parkera

Robert Parker – twórca „The Wine Advocate” zrewolucjonizował współczesną krytykę winiarską oraz został cenionym znawcą win z Bordeaux, doliny Rodanu i Kalifornii. Ocenę pozostałych regionów pozostawia już swoim pracownikom. Są to m.in.: David Schildknecht, Antonio Galloni, Jay Miller i Mark Squires.

Ocena Parkera dzieli się na dwie części: notkę degustacyjną oraz punktowaną skalę. Wartość wyjściowa to 50 punktów. Za każdą kolejną cechę wino otrzymuje dodatkowe punkty. Maksymalnie może zdobyć ich 100. 50 dodatkowych punktów przyznaje się winom w następujący sposób:

• 5 punktów za kolor i wygląd
• 15 punktów za aromat i bukiet
• 20 punktów za smak
• 10 punktów za ogólną jakość wina

Skala ocen Parkera jest używana podczas najważniejszych konkursów Międzynarodowej Unii Enologów.

Najlepszym wyborem są wina z oceną od 80 do 95 punktów – mają wysoką notę i przystępną cenę. Wina z najwyższą oceną są bardzo drogie i trudnodostępne na rynku.

Skala 20 punktowa

Popularna przede wszystkim we Francji. W związku z tym, że uwzględnia części dziesiętne jest w istocie skalą 100 punktową.

Tabela opisowa

Pozwala na zachowanie formy opisowej. Oceniane są cztery aspekty:

• Wygląd – 0-4 pkt.
• Aromat – 0-6 pkt.
• Smak – 0-6 pkt.
• Wrażenie ogólne – 0-4 pkt.

Tabela punktowa

Bardziej rozbudowany system, który pozwala na dokładniejszą ocenę wina. Pod uwagę brane są następujące składniki:

• Klarowność – (0-1)
• Kolor – (0-1)
• Aromat – (0-2)
• Bukiet – (0-3)
• Moc – (0-1)
• Taniny – (1-2)
• Kwasowość – (1-2)
• Cukier – (0-1)
• Równowaga – (0-1)
• Koniec – (0-2)
• Wrażenie – (0-1)
• Podsumowanie – (0-3)

Skala 5-cio gwiazdkowa

Popularna przede wszystkim w Wielkiej Brytanii. Używana m.in. przez Hugh Johnsona i magazyn Decanter.

• * wino popularne, stołowe (akceptowalne)
• ** jakość powyżej średniej (zupełnie dobre)
• *** wino znane, cieszące się dobrą sławą (polecane)
• **** wino szlachetne, sławne, drogie (bardzo polecane)
• ***** arcydzieło

Warto pamiętać, że wysoka nota, wcale nie musi świadczyć o doskonałości wina. Ocena wina wystawiana przez ekspertów jest subiektywnym odczuciem, a wiadomo, że ilu ludzi tyle opinii. Jeśli zatem macie swoje ulubione wina, sięgajcie przede wszystkim po wina podobne. Te na pewno Wam zasmakują.

Degustacja wina - osobista ocena wina

Przystępując do degustacji wina i jego oceny - chociażby do naszego prywatnego notesu, warto skupić się na kluczowych aspektach, które utrzymując w uniwersalnym schemacie łatwo porównać w przyszłości z innymi wpisami po tastingu otwartej butelki. Kierując się zasadami profesjonalnej degustacji na pierwszy ogień powinna pójśc analiza wzrokowa - determinując kolor wina. Ten powinien nie tylko być spójny ze szczepem, którego użyto, ale również z wiekiem butelki czy czasem dojrzewania w beczkach. Na ściankach kieliszka zauwazymy też łezki - jeśli są gęste i wolno spływają, możemy spodziewać sie bardziej skoncentrowanego wina o dużej zawartości alkoholu.

Następnie możemy zbliżyć nos do kieliszka, aby zweryfikować aromaty owocowe i aromaty wtórne - te pierwsze wynikają ze specyfiki jaką zapewniają różne odmiany winogron, a te drugie - z procesu dojrzewania. To także etap, na którym możemy wyczuć wadę wina, na przekład określić je jako "korkowe".

Gdy ocena zapachu już za nami, możemy wziąć łyk wina i poznać jego smaki. Tutaj znów zdeterminujemy rodzaje aromatów, ale także określimy czy w winie dominuje wysoka czy niska kwasowość, czy poziom tanin (garbniki występujące w winach czerwonych) mających właściwości ściągające.

Ostatnim etapem jest jeszcze ocena tzw. finiszu - czyli określenie czasu, w którym wino wciąż wyczuwalne jest na podniebieniu. Przy dojrzałych winach odnotujemy często dłuzszy, bardziej esencjonalny finisz, podczas gdy wśród prostszych i młodszych dominować będzie krótsze zakończenie. 

Aby ocena wina była rzetelna, istotne jest działanie powietrza i to z dwojakiego powodu - po pierwsze, wino po otwarciu butelki lubi trochę czasu pooddychać, aby uwolnić pełnię aromatów. Po drugie natomiast, istotne jest aby powietrze w pomieszczeniu było "czyste" - tak aby dodatkowe aromaty nie mieszały się z tymi wyczuwalnymi z kieliszka. 

Aromat wina - źrodła charakteru

Ocena wina to w dużej mierze określenie cech charakteru, występujących aromatów i często przy domowej ocenie - po prostu określenie poziomu satysfakcji względem własnego gustu. Dużo zabawy jednak może też przynieść "interpretacja" tego, co możemy znaleźć w kieliszku. Co oczywiste, nie ma rzeczy, które biorą się z "niczego", dlatego łączenie kropek pomiędzy poszczególnymi cechami może rozwinąć świadomość i większe rozumienie wpływu mikroklimatu oraz metod produkcji na efekt końcowy. 

Podstawowy aromat wina zaczyna się od wyszczególnionej odmiany winorośli. Każdy szczep ma charakterystyczny dla siebie zestaw aromatów, który może różnić się zależnie od miejsca uprawy. Dla przykładu, Sauvignon Blanc z Nowej Zelandii będzie cechowało się intensywną nutą tropikalną z owocami liczi czy marakui na pierwszym planie, natomiast ten sam szczep z francuskiej Doliny Loary będzie przejawiał w większym stopniu akcenty agrestu i melona z wyraźniejszą mineralnością w kieliszku. 

Korzenie winorośli pobierają wodę z gleby, a co za tym idzie - również wchłania bogactwo składające się na zawartość lokalnej gleby. Stąd chociażby wspomniana mineralność, które niekiedy posiadają białe wina w regionach takich jak Dolina Loary, Galicja czy Minho. Mikroklimat regionu wpływa jednak na znacznie więcej podstawowych aspektow smaku wina. Temperatury, opady deszczu, wpływ wiatru (zwłaszcza w aspektach bliskości zbiorników wodnych) potrafią w dużej mierze mieć wpływ na rześki charakter, kwasowość czy intensywność wina. Dlatego butelki z chłodnych regionów to wina o wysokiej kwasowości, natomiast te pochodzące z dobrze nasłonecznionych, ciepłych miejsc mają większą koncentrację cukrów, a co za tym idzie zmienia się jego gęstość, a czasem także wrażenie słodyczy, zwłaszcza przy wcześniejszym zakończeniu fermentacji, co skutkuje pozostawieniem cukru resztkowego.

Wina słodkie obfitujące w cukier resztkowy natomiast powstają na kilka sposobów. Zatrzymanie fermentacji, o czym była mowa to jeden z przykładów. Wówczas wina obfitują w mniejszą ilość alkoholu. W przypadku win wzmacnianych, do wina dolewa się destylatu, co naturalnie zwiększa znacząco "moc" trunku. Zapachy wydobywające się z takiego kieliszka to często dojrzalsze owoce w syropie, karmel czy orzechy. Jednym z najsłynniejszych rodzajów wina tego typu jest porto. 

Cukier resztkowy doskonale równoważy kwasowość. Grona takie jak Riesling zawierają bardzo duży potencjał kwasowości, ale jednocześnie mają także sporo cukru, co pozwala na wytwarzanie niezwykle harmonijnych win, które są pełne aromatu owoców, lekkie i rześkie, a przy tym posiada słodkie nuty. 

Wina czerwone posiadają również taniny - związki, które kryją się w skórkach i pestkach winogron. Ponieważ wina czerwone macerują na tychże skórkach, to nabierają również taniczności, co wpływa na odczucie ściągania na podniebieniu. Różne odmiany szczepów zawierają w sobie inną ilość garbników - dla przykładu piemonckie Nebbiolo będzie miało ich bardzo dużo, co wpływa na odczucie potężnego w tym aspekcie wina, z kolei klasyczny Pinot Noir - będzie ich miał bardzo mało. 

Zestaw sommeliera

Sommelierzy zaprzyjaźnieni z Winezją zwykli wystawiać swoje ratingi w 100 stopniowej skali winom znajdującym się na portalu. Tam, gdzie ocena wina sięga topu mamy do czynienia z butelkami nieprzeciętnej jakości, choć często w wybornej cenie. Zamknęliśmy w jednym zestawie najlepiej oceniane wina, a aby przyjemności z degustacji było jeszcze więcej - kompozycja objęta jest wyjątkową okazją. 

Zestaw Najwyższe oceny sommeliera w wariancie 12 butelek znajdziecie tutaj!

Ocena wina - różnice pomiędzy kolorami

Poza oczywistymi kwestiami takimi jak różnica wizualna, istotny w rozróżnieniu jest smak wina. W przypadku win białych skupiać się będziemy głównie na kwasowości czy mineralności. W winach czerwonych będziemy się doszukiwać również tanin, których próżno szukać w białych odpowiednikach - podobnie wina różowe nie będą miały garbników. Ciekawym przypadkiem jednak są tzw. wina pomarańczowe, czyli wino produkowane z białych odmian, które dojrzewają macerując dłuższy czas na skórkach - w wyniku czego jego kolor nabiera barwy o pomarańczowym odcieniu. To wina zdecydowanie cięższe, w których niezwykle ciekawym aspektem jest możliwość występowania delikatnej taniny.